Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της πολιτείας (Παλαιoβιβλιοπωλείο)

Περιγραφή

Εναίσιμος επί υφηγεσίαι διατριβή

Η πνευματική γνωριμία τού Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) με το έργο τού Γερμανού φιλοσόφου και ποιητή Φρειδερίκου Νίτσε (1844-1900) έγινε στο Παρίσι, όπου την 1η.10.1907 έφθασε ο 24χρονος Κρητικός, αριστούχος διπλωματούχος τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών από τις 9.12.1906. Εκεί έγραψε το πρώτο σχέδιο της εναισίμου επί υφηγεσία διατριβής του. Στο Παρίσι ξαναγύρισε το 1909 και παρέμεινε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, οπότε συμπλήρωσε τη διατριβή του. Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου την τύπωσε σε βιβλίο 93 σελίδων: «Εκ των καταστημάτων Στ. Μ. Αλεξίου, εν Ηρακλείω Κρήτης, 1909» αναγράφεται στο εξώφυλλο του βιβλίου και φωτοαναπαράγεται μαζί με τον κύριο τίτλο του στην πρώτη (επαν)έκδοσή μας, τον Φεβρουάριο του 1998, σε επιμέλεια του Εκδότη μας Δρος Πατρόκλου Σταύρου.

Από την έρευνα του Δρος Σταύρου στο Ιστορικό Αρχείο τού Πανεπιστημίου Αθηνών για στοιχεία σχετικά με τη διατριβή και την τύχη της, δεν βρέθηκε τίποτε άλλο σχετικό. Μόνο στο λήμμα τού Ν. Β. Τωμαδάκη για τον Νικόλαο Καζαντζάκη στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία του «Πυρσού» αναγράφεται: «Διετέλεσε ανώτερος υπάλληλος και υφηγητής της νομικής σχολής». Η έρευνα στο Αρχείο του Πανεπιστημίου συνεχίσθηκε. Δεν προέκυψε κάτι νέο, αλλά βρέθηκε το δίπλωμα για τον τίτλο του διδάκτορος της Νομικής, που επήρε με άριστα ο Καζαντζάκης, και αναπαράγεται στην Γ΄ έκδοση (2006).

Η «γνωριμία» του Καζαντζάκη με τον Νίτσε υπήρξε ορόσημο για τη ζωή του. Δεν υιοθέτησε απόλυτα το σύστημα των ιδεών και θεωριών του, που υπερβαίνει τη λογική και φθάνει σε άκρα. Άλλωστε, και βιολογικά δοκιμάσθηκε φοβερά ο Νίτσε, και βλέπουμε τον Καζαντζάκη να εύχεται να είναι άμοιρος από τη μοίρα του «αντίθεου προφήτη». Νιτσεϊκές ιδέες εμφανίζονται στα έργα του Καζαντζάκη (λ.χ. στην Ασκητική, στην Οδύσεια), και στη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του “Αναφορά στον Γκρέκο” το ΚΓ΄ Κεφάλαιο επιγράφεται «Παρίσι – Νίτσε ο Μεγαλομάρτυρας». Μπορεί να συνοψισθούν στο παράγγελμα το άτομο να υπερβεί τον εαυτό του και να φτάσει εκεί που δεν μπορεί.
Πολύ νεαρός ο Καζαντζάκης έγραψε μια διατριβή ολκής για μια τιτανική προσωπικότητα, λειτουργώντας μέσα σε πλαίσια αντικειμενικά και επιστημονικά, τόσο κατά την ανάλυση των ιδεών τής μεγάλης πνευματικής φυσιογνωμίας τού Νίτσε όσο και κατά τη θεώρησή του υπό το πρίσμα των δεδομένων τής εποχής και διαχρονικά. Ακόμη, από τα πολλά έργα που μας κατέλιπε ο “βαθύς γνώστης του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού” Φρειδερίκος Νίτσε, ο Νίκος Καζαντζάκης μετέφρασε δύο: “Η Γέννησις της Τραγωδίας” και “Τάδε έφη Ζαρατούστρα” (και τα δύο για τον αθηναϊκό Εκδοτικό Οίκο Γεωργίου Δ. Φέξη, 1912 και 1913 αντιστοίχως).

Με μεγάλη χαρά συνεργαστήκαμε με τον Οδυσσέα Μακρίδη, Καθηγητή Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Fairleigh Dickinson, στη Νέα Υερσέη των Η.Π.Α., ώστε να μεταφραστεί, για πρώτη φορά, στην αγγλική γλώσσα η διδακτορική διατριβή τού Νίκου Καζαντζάκη. Αποδίδουμε εδώ στα ελληνικά μερικές κατατοπιστικές σημειώσεις από το οπισθόφυλλο αυτής της ωραίας και αξιέπαινης έκδοσης (“Friedrich Nietzsche on the Philosophy of Right and the State”, Nikos Kazantzakis. Translated with an Introduction and Notes by Odysseus Makridis. State University of New York Press, U.S.A. 2006):
«Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει την πρώτη αγγλική μετάφραση της διατριβής τού Νίκου Καζαντζάκη, το 1909, πάνω στην πολιτική και νομική φιλοσοφία τού Νίτσε. Προτού ο Καζαντζάκης γίνει ένας από τους πιο διάσημους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, υπήρξε μανιώδης μελετητής της σκέψης του Νίτσε. Τον ανακάλυψε ενώ έκανε νομικές σπουδές στο Παρίσι, από το 1907 έως το 1909. Αυτή η ρωμαλέα αποτίμηση της ριζοσπαστικής πολιτικής σκέψης τού Νίτσε μεταφράζεται εδώ από μιαν αποκατεστημένη και αυθεντική πρόσφατη έκδοση της πρωτότυπης. Οι βαθειές ενοράσεις της δεν παρεμποδίζονται από τις επιστρώσεις που ολόκληρες γενεές θαυμαστών και επικριτών τού Νίτσε απέθεσαν πάνω στο αυθεντικό νιτσεϊκό corpus. Το βιβλίο προσφέρει, επίσης, μιαν αποκαλυπτική ματιά στο στάδιο διάπλασης της σκέψης τού Καζαντζάκη.
»…Χάρη στις προσπάθειες του μεταφραστή, η τολμηρή, ευγνώμων ερμηνεία του Νίτσε από τον Καζαντζάκη είναι πλέον προσιτή στους αγγλόφωνους αναγνώστες. Ενώ και άλλες μορφές εκείνης της περιόδου έδωσαν τις σκέψεις τους για τον Νίτσε, κανείς δεν πλησιάζει το ανάστημα και τη διάνοια του Καζαντζάκη. Αυτό το βιβλίο ανοίγει ένα μοναδικό παράθυρο στο προσκήνιο της Ευρωπαϊκής διανόησης των αρχών τού εικοστού αιώνα.”
(Daniel Conway, συγγραφέας τού βιβλίου “Nietzsche and the Political”)
πνευματική γνωριμία τού Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) με το έργο τού Γερμανού φιλοσόφου και ποιητή Φρειδερίκου Νίτσε (1844-1900) έγινε στο Παρίσι, όπου την 1η.10.1907 έφθασε ο 24χρονος Κρητικός, αριστούχος διπλωματούχος τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών από τις 9.12.1906. Εκεί έγραψε το πρώτο σχέδιο της εναισίμου επί υφηγεσία διατριβής του. Στο Παρίσι ξαναγύρισε το 1909 και παρέμεινε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, οπότε συμπλήρωσε τη διατριβή του. Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου την τύπωσε σε βιβλίο 93 σελίδων: «Εκ των καταστημάτων Στ. Μ. Αλεξίου, εν Ηρακλείω Κρήτης, 1909» αναγράφεται στο εξώφυλλο του βιβλίου και φωτοαναπαράγεται μαζί με τον κύριο τίτλο του στην πρώτη (επαν)έκδοσή μας, τον Φεβρουάριο του 1998, σε επιμέλεια του Εκδότη μας Δρος Πατρόκλου Σταύρου.
Από την έρευνα του Δρος Σταύρου στο Ιστορικό Αρχείο τού Πανεπιστημίου Αθηνών για στοιχεία σχετικά με τη διατριβή και την τύχη της, δεν βρέθηκε τίποτε άλλο σχετικό. Μόνο στο λήμμα τού Ν. Β. Τωμαδάκη για τον Νικόλαο Καζαντζάκη στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία του «Πυρσού» αναγράφεται: «Διετέλεσε ανώτερος υπάλληλος και υφηγητής της νομικής σχολής». Η έρευνα στο Αρχείο τού Πανεπιστημίου συνεχίσθηκε. Δεν προέκυψε κάτι νέο, αλλά βρέθηκε το δίπλωμα για τον τίτλο του διδάκτορος της Νομικής, που επήρε με άριστα ο Καζαντζάκης, και αναπαράγεται στην Γ΄ έκδοση (2006).
Η «γνωριμία» τού Καζαντζάκη με τον Νίτσε υπήρξε ορόσημο για τη ζωή του. Δεν υιοθέτησε απόλυτα το σύστημα των ιδεών και θεωριών του, που υπερβαίνει τη λογική και φθάνει σε άκρα. Άλλωστε, και βιολογικά δοκιμάσθηκε φοβερά ο Νίτσε, και βλέπουμε τον Καζαντζάκη να εύχεται να είναι άμοιρος από τη μοίρα τού «αντίθεου προφήτη». Νιτσεϊκές ιδέες εμφανίζονται στα έργα τού Καζαντζάκη (λ.χ. στην Ασκητική, στην Οδύσεια), και στη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του Αναφορά στον Γκρέκο το ΚΓ΄ Κεφάλαιο επιγράφεται «Παρίσι – Νίτσε ο Μεγαλομάρτυρας». Μπορεί να συνοψισθούν στο παράγγελμα το άτομο να υπερβεί τον εαυτό του και να φτάσει εκεί που δεν μπορεί.
Πολύ νεαρός ο Καζαντζάκης έγραψε μια διατριβή ολκής για μια τιτανική προσωπικότητα, λειτουργώντας μέσα σε πλαίσια αντικειμενικά και επιστημονικά, τόσο κατά την ανάλυση των ιδεών τής μεγάλης πνευματικής φυσιογνωμίας τού Νίτσε όσο και κατά τη θεώρησή του υπό το πρίσμα των δεδομένων τής εποχής και διαχρονικά. Ακόμη, από τα πολλά έργα που μας κατέλιπε ο –βαθύς γνώστης τού αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού– Φρειδερίκος Νίτσε, ο Νίκος Καζαντζάκης μετέφρασε δύο: Η Γέννησις της Τραγωδίας και Τάδε έφη Ζαρατούστρα (και τα δύο για τον αθηναϊκό Εκδοτικό Οίκο Γεωργίου Δ. Φέξη, 1912 και 1913 αντιστοίχως).

Με μεγάλη χαρά συνεργαστήκαμε με τον Οδυσσέα Μακρίδη, Καθηγητή Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Fairleigh Dickinson, στη Νέα Υερσέη των Η.Π.Α., ώστε να μεταφραστεί, για πρώτη φορά, στην αγγλική γλώσσα η διδακτορική διατριβή τού Νίκου Καζαντζάκη. Αποδίδουμε εδώ στα ελληνικά μερικές κατατοπιστικές σημειώσεις από το οπισθόφυλλο αυτής της ωραίας και αξιέπαινης έκδοσης (Friedrich Nietzsche on the Philosophy of Right and the State, Nikos Kazantzakis. Translated with an Introduction and Notes by Odysseus Makridis. State University of New York Press, U.S.A. 2006):
«Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει την πρώτη αγγλική μετάφραση της διατριβής τού Νίκου Καζαντζάκη, το 1909, πάνω στην πολιτική και νομική φιλοσοφία τού Νίτσε. Προτού ο Καζαντζάκης γίνει ένας από τους πιο διάσημους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, υπήρξε μανιώδης μελετητής τής σκέψης τού Νίτσε. Τον ανακάλυψε ενώ έκανε νομικές σπουδές στο Παρίσι, από το 1907 έως το 1909. Αυτή η ρωμαλέα αποτίμηση της ριζοσπαστικής πολιτικής σκέψης τού Νίτσε μεταφράζεται εδώ από μιαν αποκατεστημένη και αυθεντική πρόσφατη έκδοση της πρωτότυπης. Οι βαθειές ενοράσεις της δεν παρεμποδίζονται από τις επιστρώσεις που ολόκληρες γενεές θαυμαστών και επικριτών τού Νίτσε απέθεσαν πάνω στο αυθεντικό νιτσεϊκό corpus. Το βιβλίο προσφέρει, επίσης, μιαν αποκαλυπτική ματιά στο στάδιο διάπλασης της σκέψης τού Καζαντζάκη.
»“Χάρη στις προσπάθειες του μεταφραστή, η τολμηρή, ευγνώμων ερμηνεία τού Νίτσε από τον Καζαντζάκη είναι πλέον προσιτή στους αγγλόφωνους αναγνώστες. Ενώ και άλλες μορφές εκείνης της περιόδου έδωσαν τις σκέψεις τους για τον Νίτσε, κανείς δεν πλησιάζει το ανάστημα και τη διάνοια του Καζαντζάκη. Αυτό το βιβλίο ανοίγει ένα μοναδικό παράθυρο στο προσκήνιο της Ευρωπαϊκής διανόησης των αρχών τού εικοστού αιώνα.” (Daniel Conway, συγγραφέας τού βιβλίου Nietzsche and the Political)»