Ο πατέρας

Περιγραφή

Παγκόσμιο Θέατρο · 86

Ο Λοχαγός Αδόλφος Λάσσεν βρίσκεται σε διαμάχη με τη γυναίκα του Λάουρα σχετικά με την ανατροφή και μόρφωση της κόρης τους Βέρθας. Ο Λοχαγός πιστεύει πως δεν αρκεί να ’χει δώσει στο παιδί του ζωή, πρέπει να του δώσει και την ψυχή του. Αυτή είναι ίσως κι η μόνη πίστη του για τη ζωή μετά θάνατον. Εμπόδια όμως σ’ αυτό είναι εκτός από τη γυναίκα του κι άλλα πρόσωπα δικά του, μ’ ένα σωρό σκουριασμένες ιδέες, παλιές αντιλήψεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις που κάνουν την επιθυμία του Λοχαγού ανεκπλήρωτη. Η υπόθεση παίρνει σοβαρή τροπή όταν η Λάουρα υποβάλλει στον άντρα της πως μπορεί και να μην είναι αυτός ο φυσικός πατέρας της κόρης τους.
Εκτός από στρατιώτης ο Αδόλφος Λάσσεν είναι και εξαιρετικός επιστήμονας-ερευνητής, βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος με πνεύμα ανώτερο και ψυχή ποιητική. Η Λάουρα τον εμποδίζει στην επιστημονική του έρευνα κατακρατώντας κρυφά την αλληλογραφία του, ενώ παράλληλα διαδίδει παντού φήμες για ψυχική ανισορροπία του Λοχαγού.
Μπλεγμένος στη δίνη του πάθους και της αμφιβολίας ο ευαίσθητος Αδόλφος οδηγείται στην παραφροσύνη. Φορώντας τον ζουρλομανδύα που του ’βαλαν για να τον οδηγήσουν στο άσυλο, πεθαίνει από συμφόρηση στην αγκαλιά της παραμάνας του.

Το 1886, λίγο πριν γράψει τον Πατέρα ο Στρίντμπεργκ φαίνεται πως είχε βαθιά εντυπωσιαστεί από ένα άρθρο του Πωλ Λαφάργκ (Paul Lafargue) σε κάποιο περιοδικό της εποχής. Ο Λαφάργκ υπέβαλε τη θεωρία πως η οικογένεια ήταν αρχικά μητριαρχική και ότι έγινε πατριαρχική μονάχα ύστερα από μακρόχρονο και βίαιο πόλεμο μεταξύ των δυο φύλων. Επιστροφή στη μητριαρχία –υποστήριξε ο Λαφάργκ– θα σήμαινε κι ένα εξίσου μακρόχρονο και αιματηρό πόλεμο. Την ίδια περίπου εποχή που εργαζόταν πάνω στον Πατέρα ο Στρίντμπεργκ έγραψε ένα άρθρο όπου εκφράζει τους φόβους του πως αυτή η μάχη θα σημάνει τελικά την ήττα του άντρα και πως, αν συμβεί αυτό, θα οδηγήσει σε μια εποχή βαρβαρότητας. Ο Λαφάργκ στο άρθρο του αναφέρεται πολύ συχνά στην ΟΡΕΣΤΕΙΑ του Αισχύλου, κι αυτό πιθανό να επηρέασε τον Στρίντμπεργκ να γράψει τον Πατέρα πιο κοντά στα κλασικά πρότυπα, σε σχέση με όλα τα προηγούμενα έργα του.
Είναι γνωστό πως στην εποχή που ο Στρίντμπεργκ γράφει τα έργα του, οι σκέψεις και το πνεύμα των συγχρόνων του ασχολούνται μ’ ένα πρόβλημα-αίνιγμα, που η λύση του φαίνεται να ’ναι πάρα πολύ δύσκολη: Πώς ένα ανθρώπινο πλάσμα κατορθώνει και βάζει κάτω από την εξουσία του την ψυχή ενός άλλου και το κάνει να συμπεριφέρεται –όχι ενάντια στη θέλησή του– αλλά σύμφωνα με τις δικές του απωθημένες τάσεις και επιθυμίες.