Μετανάστες

Περιγραφή

Μέσα από τις Συμπληγάδες που χωρίζουν Ανατολή από Δύση, κανένας δεν περνά αλώβητος. Όπου και να πας, η εμπειρία της πρότερης ύπαρξης θα σε στοιχειώνει. Η οργανωμένη βολή των δυτικών κοινωνιών, η άνεση να λες την αλήθεια μπρος στην Αρχή, η ξώπετση ευγένεια των ανθρώπων τους, η λογική συνύπαρξη με τους γύρω και τα γύρω, το δεδομένο των τεχνολογικών και πολιτιστικών ευκολιών θα προβάλλουν μπροστά σου ως οι ιδανικές συνθήκες ζωής κάθε φορά που η παράλογη γραφειοκρατία, η τερατώδης ασυνέπεια, ο ηλίθιος αυταρχισμός, το χάος, η χυδαιότητα, το ρουσφέτι, το διάχυτο κλίμα στέρησης κι ο ψυχοβόρος καθημερινός αγώνας για επιβίωση θα αποδείχνονται ισχυρότερα από την αντοχή σου. […]

– Και στη Δύση, συνέχισε ο Παύλος, ό,τι και να κάνεις, θα σου λείπει ο αυθορμητισμός του Ανατολίτη, η γενναιοδωρία και η ζέστα του, η ικανότητα του ανθρώπου να ζει και να δημιουργεί έξω από τα περιθώρια της λογικής, η ισορροπία του απρόοπτου… πώς να το πω; Η ουσιαστικότητα της ζωής.

Οι Μετανάστες εστιάζουν στο χρονικό μιας σχέσης που ξετυλίγεται από το 1978 ώς το 1983 ανάμεσα στη Μεσόγειο και τη Βόρεια Θάλασσα. Οι δυο πρωταγωνιστές και οι χαρακτήρες που τους πλαισιώνουν συνυφαίνουν τις προσωπικές τους τύχες στον γεωπολιτικό ιστό του πολιτισμικού δίπολου Ανατολή-Δύση. Οι προβληματικές που διατρέχουν την αφήγηση αγγίζουν τη μετανάστευση, στην ψυχική και στη γεωγραφική της διάσταση· τη μοίρα των μειονοτήτων, στον ιστορικό τους χώρο και στην ξενιτιά· τη διαχείριση του παρελθόντος ως ατομικής ιστορίας και συλλογικής κληρονομιάς· την πρόσληψη, από τους απογόνους κατακτημένων και κατακτητών, των κοινωνικών και ιδεολογικών χώρων που σφραγίστηκαν από την αποικιοκρατία (και τον ανατολισμό)· το χάσμα ανάμεσα στην ακαδημαϊκή και τη βιωματική γνώση· και, τέλος, τη δυναμική παρουσία μιας υποδόριας πνευματικής παράδοσης, η οποία αντιστέκεται, με αθέλητη ειρωνεία, στα επίσημα θρησκευτικά σχήματα που για χιλιετίες υποστύλωσαν τις πολιτικές δομές του Μείζονος Μεσογειακού χώρου.

Ολοκληρωμένο πριν την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και τη σύμφυτη έκρηξη του ψηφιακού πολιτισμού και των πολιτικών του ορθοτήτων, το μυθιστόρημα εξεικονίζει την πορεία (και υποδηλώνει τα αδιέξοδα) του άμεσου μέλλοντος, που είναι το δικό μας παρόν.

Η Πολύμνια Αθανασιάδη είναι ιστορικός. Η έρευνά της εστιάζει στο πνευματικό γίγνεσθαι της Ύστερης Αρχαιότητας και στη μετάβαση από τον νεοπλατωνικό στον ισλαμικό μυστικισμό. Η οικειότητά της με την τοπογραφία, την ιστορία και γενικότερα τον πολιτισμό της Μέσης Ανατολής έχει αποδώσει, εκτός από μελέτες και άρθρα σε διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους, ένα οδοιπορικό (Στο Σύνορο του Ευφράτη, Απάμεια ²1993), μια επιλογή ποιημάτων του Τούρκου προφορικού ποιητή Ισμαήλ Εμρέ (Πνοές, Δόμος 1991) και μια δίγλωσση σχολιασμένη έκδοση του μεσαιωνικού μυστικού Γιουνούς Εμρέ (Απάμεια 1996· βραβείο Ipekçi 1997). Κυριότερες μονογραφίες: Ιουλιανός: Μιαβιογραφία (ΜΙΕΤ ²2005), Damascius: The Philosophical History (Απάμεια 1999), Laluttepourl’orthodoxie dans le platonisme tardif: De Numénius à Damascius (Belles Lettres 2006), Vers la pensée unique(Belles Lettres 2010), Mutations of Hellenism in Late Antiquity (Farnham 2015) και (σε συνεργασία με τον M. Frede) Pagan Monotheism in Late Antiquity (Oxford University Press 1999). Από τις εκδόσεις της Εστίας κυκλοφορεί Η άνοδος της μονοδοξίας στην Ύστερη Αρχαιότητα, 2017.