Δάση (Παλαιοβιβλιοπωλείο)

Περιγραφή

Οι εικόνες των δασών ασκούν μοναδική γοητεία στο σύνολο των πολιτών του πλανήτη. Τα δάση ήταν το καταφύγιο των όντων και αργότερα έγιναν τα όρια ανάμεσα στον ανθρώπινο πολιτισμό και τη ζούγκλα. Κανένα άλλο φυσικό περιβάλλον δεν έχει πληγεί τόσο όσο τα δάση, εξαιτίας της επικράτησης του είδους μας. Η κρίσιμη καμπή στην ιστορία των δασών βρίσκεται στο μακρινό παρελθόν, περίπου 13.000 χρόνια πριν, όταν κάποιοι στις ακτές της Μεσογείου αποφάσισαν να εγκατασταθούν μόνιμα σε μια περιοχή και να καλλιεργούν φυτά και να εκτρέφουν ζώα. Έως εκείνη τη στιγμή ο ανθρώπινος πληθυσμός αποτελείτο από νομαδικές φυλές κυνηγών και συλλεκτών. Ωστόσο, η γεωργία και η κτηνοτροφία οδήγησε τους ανθρώπους να γίνουν εδραίοι. Όταν τα νομίσματα έγιναν μέσο ανταλλαγής, οι άνθρωποι μπορούσαν να μετατρέψουν την υλική τους ευημερία σε χρήματα. Έτσι απόκτησαν ακόμη περισσότερα και μάλιστα υπό τη μορφή πλεονάσματος. Αυτό οδήγησε σε μια αναπόφευκτη αλυσίδα γεγονότων εξαιτίας της όποιας ο Homo sapiens κατέληξε να αποικίσει σχεδόν σε όλες τις γωνιές της γης. Έτσι, μετάλλαξε σε μεγάλο βαθμό το φυσικό περιβάλλον και ειδικότερα τα δάση. Το κόψιμο των δέντρων ξεκίνησε με υποτυπώδη εργαλεία, κατόπιν σχεδιαστήκαν τα πρώτα μεταλλικά εργαλεία και εν συνεχεία οι μπουλντόζες και τα αλυσοπρίονα. Σήμερα, λίγο λίγο, το δάσος, ο πολύτιμος πράσινος χιτώνας της γης μας, μειώνεται περισσότερο από 77.000 τετραγωνικά μίλια (200.000 τμ.) κάθε χρόνο. Το αποτέλεσμα αυτής της αδυσώπητης καταστροφής των δασικών φυσικών μας πόρων δε σημαίνει μόνο την απώλεια εκατοντάδων -αν όχι, πραγματικά, χιλιάδων- ζωικών και φυτικών ειδών. Τα δάση παίζουν έναν επιπλέον σημαντικό ρολό στην βιόσφαιρά μας: ρυθμίζουν το κλίμα και τον κύκλο του άνθρακα, και επίσης διασφαλίζουν την πρωτογενή παραγωγή και τον έλεγχο της διάβρωσης του εδάφους. Η απώλεια δέντρων και δασών έχει αρχίσει να προκαλεί διαταραχές μεγάλης κλίμακας σε αυτά τα περιβάλλοντα. Τα δάση δεν είναι απλά περιοχές που αποψιλώθηκαν για να καλλιεργηθούν, ή να γίνουν βοσκοτόπια και οικισμοί. Σε πιο πρόσφατους καιρούς χρησίμευαν ως καταφύγια για συμμορίτες και ληστές. Επίσης, έχουμε ακούσει ιστορίες για πολλές σκοτεινές και τρομακτικές περιοχές όπου οι άνθρωποι χάνονταν, όπως στη Selva Obscura ή στο δάσος της κόλασης του Δάντη. Γι’ αυτόν τον λόγο το κόψιμο των δέντρων και των θάμνων θεωρείτο ως μια καλή πράξη αφού έτσι απομακρύνονταν τα άγρια ζώα και μειώνονταν οι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια ενός μακρινού ταξιδιού. Τα εκβιομηχανισμένα έθνη δεν άλλαξαν παρά πρόσφατα τις απόψεις τους σε ότι αφορά αυτή την οπτική. Σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα δάση δείχνουν σημάδια ανάκαμψης, τουλάχιστον σε σχέση με το μέγεθός τους. Το πιο σημαντικό είναι η διαφύλαξή τους μια και ήδη πολλά ζωικά και φυτικά είδη έχουν πλέον εκλείψει. Παρ’ ότι από αυτήν την άποψη έχει γίνει κάποια πρόοδος, τα δάση μας δεν έχουν διατηρήσει υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας με τις ακόλουθες ζωτικές οικολογικές της λειτουργίες. Στον λιγότερο εκβιομηχανισμένο κόσμο, από τον Αμαζόνιο έως τον Βόρνεο, τα δάση θεωρούνται ακόμη πηγές πρώτων υλών. Τα δάση στη Σιβηρία και τον Καναδά καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις αλλά για πόσο ακόμα θα είναι ικανά να ανταπεξέρχονται στην όξινη βροχή, τις φωτιές και τις αλλαγές του κλίματος; Παρά το γεγονός ότι φαίνονται καταδικασμένα, τα δάση έχουν μια ακόμη τελευταία ευκαιρία να επιβιώσουν, χάρη στα δυνατά συναισθήματα που ξυπνούν μέσα μας όταν διασχίζουμε την πυκνή βλάστηση, που μας κάνει να αισθανόμαστε πως είμαστε ένα ζωτικό κομμάτι του μεγαλειώδους, πλούσιου οργανισμού. Μπορεί να μην προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος από αυτή τη σκέψη, μα είναι εξίσου πολύτιμο σαν γιατρικό για το μυαλό και το πνεύμα.[…]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]